Onlangs kwam een incident tussen een onderwijsassistent en een vmbo-leerling uitgebreid in het nieuws. De man had de leerling in zijn nekvel gegrepen. Dit echter pas nadat hij zelf een krukje en heel wat verwensingen naar zijn hoofd had gehad. Toch lijkt dit incident een topje van de ijsberg. Er zijn heel wat leerkrachten die te maken krijgen met geweld.
Geweldsincidenten
Tientallen leerkrachten moeten zich jaarlijks juridisch bij laten staan door geweldsincidenten of ongewenst fysiek contact op school. Alleen al bij het CNV zijn er van afgelopen jaar 24 gevallen binnen gekomen. “En het gros van de gevallen wordt niet gemeld”, zo zegt het CNV.
Veiligheidsmonitor
Ook uit de Veiligheidsmonitor van het ministerie van Onderwijs blijkt dat docenten regelmatig te maken krijgen met geweld. Een vijfde van het onderwijzend personeel heeft te maken met verbale agressie en 17 procent met sociaal en materieel geweld.
Training
Er bestaat zelfs een training in omgaan met agressie tegen onderwijspersoneel. Wouter Prins geeft deze trainingen en is in dienst bij het CNV. “Ik heb docenten bijgestaan die helemaal in elkaar waren geklapt en tot op het bot gepest. Het ergste wat ik heb meegemaakt is een docente die in haar eigen lokaal door een leerling is verkracht. Gemiddeld begeleiden we tussen de 20 en 30 gevallen per jaar. Ik heb in de loop der jaren honderden mensen getraind in het omgaan met agressie. Veel van hen willen dat leren omdat ze een nare ervaring hebben gehad. Het gros van die incidenten wordt niet gemeld”, aldus Prins.
Vmbo
Geweld tegen docenten komt het meeste voor op het vmbo. “En dan meestal op de lagere niveaus, waarbij bijna altijd jongens over de schreef gaan.” Zo ook het ‘nekvelincident’. Deze docent werd op non-actief gesteld. Volgens Prins geen slimme actie. “Dat is het slechtste wat een bestuur kan doen. De leerling, die na enkele dagen weer op school zit, is dan de held van de school. Die heeft ervoor gezorgd dat de leraar thuis zit en klasgenootjes gaan dan denken; dat gaan we vaker doen. De leraar zit beschadigd thuis. Werkgevers moeten voor hun werknemers gaan staan. Er moeten afspraken worden gemaakt welk gedrag wel en niet wordt getolereerd. En wat de consequenties zijn van ongewenst gedrag”.
Steun
René Kneyber van de Onderwijsraad en docent wiskunde is het hiermee eens. “Als gezaghebbende moet je wel steun hebben vanuit de organisatie. Het is in deze situatie begrijpelijk dat de onderwijsassistent zo reageert, maar het is niet de beste manier”, vertelt Kneyber. “De onderwijsassistent had duidelijk geen gezag. Anders had die jongen zijn moeder geen hoer durven noemen. Gezag krijg je op basis van vier elementen. De leiding nemen, goed in je werk zijn, een prettige relatie hebben met de leerlingen én het hebben van de steun van de organisatie. Ik vraag mij af wat voor signaal die school wil afgeven door de docent naar huis te sturen en de leerling terug in de klas te nemen. Wat doet dat met het veiligheidsgevoel van leerlingen? Het is heel lang geleden dat ik in zo’n situatie zat met boze leerlingen die allerlei dreigementen naar mijn hoofd smeten. De kunst is om rustig te blijven en het te melden bij de afdelingsleider; die bespreekt het dan met de leerling en eventueel de docent”.
Stoppen
Uit recent onderzoek van het ministerie van Onderwijs blijkt dat vier procent van de docenten overweegt te stoppen met lesgeven door agressie in de klas. Het komt dus wel degelijk veel voor. Toch zijn scholen niet verplicht dit soort incidenten te melden. Hierdoor zijn er geen harde cijfers. De koepelorganisatie voor scholen in het voortgezet onderwijs, de VO-raad, constateert ook dat geweld een probleem is. “De verruwing in de samenleving komt ook de school binnen. Scholen maken er beleid op, er zijn protocollen voor hoe ermee omgegaan moet worden”.